Običaj paljenja sveća u crkvama je u Rusiju došao iz Grčke, odakle su
naši preci dobili pravoslavnu veru u vreme svetog kneza Vladimira. Ali
taj običaj nije nastao u grčkim crkvama.
Sveće i kandila sa uljem su se upotrebljavali u crkvama još u davno vreme. Naredba da se napravi svetiljka od čistog zlata sa sedam kandila je jedna od prvih koju je Gospod dao Mojsiju (Ish. 25, 31-37).
U starozavetnoj Mojsijevoj skiniji svetiljke su bile neophodni deo Sveštenosluženja i palile su se uveče pred Gospodom (Ish. 30, 8). U Jerusalimskom hramu prvosveštenik je istovremeno sa svakodnevnom jutarnjom žrtvom koja je služena u porti, tiho i sa strahopoštovanjem vršio pripremu svetiljki za večernje paljenje, a uveče bi ih posle večernje žrtve palio da gore celu noć. Kandila koja su gorela i te svetiljke su bili simbol Božijeg rukovodstva. “Ti si Gospode, svetlost moja”, - uzvikuje car David (II Car. XXII, 29). “Riječ je Tvoja žižak nozi mojoj”, - kaže on na drugom mestu (Ps. CXVIII, 105). Iz hrama je u domove starozavetnih vernika prešla upotreba svetiljki u subotnje i druge praznične večeri, a posebno na Pashu. Pošto je Gospod Isus Hristos, “noću predao Sebe za svet i njegovo spasenje”, kao i služio Pashu, može se pretpostaviti da su u Sionskoj odaji koja predstavlja praobraz pravoslavnih hramova, pri prvom služenju Najsvetije Evharistije, takodje gorele svetiljke.
Sveće su palili i sveti apostoli, i prvi Hristovi sledbenici, kada su se okupljali noću radi propovedi Božije reči, molitve i lomljenja hleba. O tome se govori u knjizi Dela svetih apostola: “I bijahu mnoge svijeće gore u sobi gde se bijasmo sabrali” (Dela XX, 8).
U prvim vekovima hrišćanstava za vreme Bogosluženja su se uvek palile sveće.
S jedne strane je za to postojala potreba: hrišćani, gonjeni od mnogobožaca, su se radi Bogosluženja udaljavali u podzemlja i katakombe, a ona su uglavnom služena noću, te se nije moglo bez svetiljki. Ali sa druge strane i ono što je najvažnije, svetlost je imala duhovni značaj. “Kod nas se Bogosluženje nikada ne služi bez svetiljki, - govorio je učitelj Crkve Tertulijan, - ali ih mi ne koristimo samo da bismo razgonili noćnu tamu, - jer Liturgiju služimo pri dnevnoj svetlosti, već radi toga da bismo pomoću njih izobrazili Hrista – nesotvorenu svetlost, bez koje bismo i u sred bela dana lutali u mraku».
Krajem drugog veka Bog je u Jerusalimskoj Crkvi učinio čudo: kada na Pashu u hramu nije bilo ulja za kandila, episkop Narkis je naredio da se u kandila nalije izvorska voda – i ona su gorela sve vreme Pashe, kao da su bila napunjena najboljim uljem. Kada su prestala gonjenja na Hristovu Crkvu, i nastupio mir, zadržao se običaj paljenja svetiljki i sveća.
Nijedno Bogosluženje, niti bilo koje drugo sveštenodejstvo se nije služilo, kao što se i danas ne služi bez svetiljki. U starozavetna vremena je pred knjigom Mojsijevog zakona neprekidno gorelo kandilo, simbolišući da Zakon Božiji predstavlja svetlost čoveku u njegovom životu. A pošto je u novozavetna vremena Božiji Zakon sadržan u Jevandjelju, onda su u Jerusalimskoj Crkvi prihvatili kao pravilo da se pre iznošenja Jevandjelja nosi upaljena sveća, a za vreme čitanja Jevandjelja se pale sve sveće, simbolišući to da Jevandjeljska svetlost prosvetljava svakog čoveka.
Taj običaj se preneo i na druge pomesne Crkve. Kao posledica toga počelo se paljenjem sveća i kandila ne samo ispred Jevandjelja, već i ispred grobova mučenika, ikona svetih, kao i u znak sopstvene blagonaklonosti prema svetinji. Jeronim je u poslanici protiv Vigiljancija tvrdio: “u svim Istočnim Crkvama se za vreme čitanja Jevandjelja pale sveće i pri sunčevoj svetlosti, i to ne radi razgonjenja tame, već kao znak radosti, da bi se materijalnom svetlošću izobrazila druga svetlost … Neko drugi ovo čini u čast mučenika”.
“Kandila i sveće izobražavaju večnu Svetlost, kao i svetlost kojom sijaju pravednici”, - kaže sveti Sofronije, Patrijarh Jerusalimski (VII vek). Sveti Oci VII Vaseljenskog Sabora su odredili da se u Pravoslavnoj Crkvi svetim ikonama i moštima, Hristovom Krstu i Svetom Jevandjelju odaje čast kadjenjem tamjanom i paljenjem sveća. Blaženi Simeon Solunski (XV vek) piše, da se “sveće pale pred ikonama svetih i radi njihovih dobrih dela u svetu…”
Svetlost u pravoslavnoj crkvi izobražava nebesku Božansku svetlost. Ona takodje označava i Hrista kao Svetlost svetu, Svetlost od Svetlosti, Svetlost istinsku, Koja prosvećuje svakog čoveka, koji dolazi u svet”.
Drevne vizantijsko-ruske crkve su imale veoma uske prozore, zbog čega je u njima bio polumrak i sumrak čak i u najsunčaniji dan. Ali to nije tama, niti potpuno odsustvo svetlosti. To označava ovozemaljski ljudski život, pogružen u sumrak greha i neznanja, u kome medjutim svetli svetlost vere, svetlost Božija: “I vidjelo se svijetli u tami, i tama ga ne obuze” (Jn. 1, 5).
Sumrak u crkvi označava taj misleni duhovni sumrak, pokrov, kojim su obavijene Božije tajne. Mali, uski prozori na drevnim crkvama, koji su simbolizovali izvore Božanske svetlosti, su u crkvama stvarali takvu atmosferu, koja je u potpunosti odgovarala navedenim jevandjeljskim rečima i pravilno izobražavala prirodu stvari u duhovnoj oblasti života.
Spoljna svetlost je puštana u unutrašnjost crkve samo kao odraz nematerijalne svetlosti, i to u veoma ograničenoj količini. Svetlost u užem smislu u crkvenom poimanju predstavlja samo Božansku svetlost, Hristovu svetlost, svetlost budućeg života u Carstvu Božijem. Time je odredjen i karakter unutrašnjeg osvetljenja crkve. On se nikad nije naznačavao radi toga da bi bilo svetlo. Svetiljke u crkvi su uvek imale duhovno-simboličko značenje. One se pale i danju, za vreme dnevnih službi, kada ima dovoljno svetlosti od prozora. U ustavnim slučajevima, svetiljke u crkvama se za vreme večernjih i noćnih Bogosluženja mogu paliti u veoma malom broju, a pri čitanju Šestopsalmija na svenoćnom bdeniju se gase sve sveće, sem sveća na sredini crkve, gde stoji čtec, ispred ikona Hrista, Majke Božije i Svetitelja kome je crkva posvećena. Tada je sumrak u crkvi veoma gust, ali nikada nije potpuni mrak: “Vidjelo se svijetli u tami”. Zato se u vreme prazničnih i nedeljnih Bogosluženja pale sve svetiljke, pa tako i one najviše – panikandilo i polijeleji, izobražavajući tada u potpunosti Božiiu svetlost, koja sija vernima u Carstvu Nebeskom i sadrži već u duhovnom značenju proslavljani dogadjaj. Simbolički karakter svetlosti u crkvi se takodje potvrdjuje i sastavom sveća i kandila koja gore. Verni su u staro vreme prinosili crkvi vosak i ulje kao dobrovoljne žrtve. Liturgičar XV veka, blaženi Simeon, arhiepiskop Solunski, objašnjavajući simboličko značenje voska, kaže da, čisti vosak označava čistotu i neiskvarenost ljudi koji ga prinose. On se prinosi kao znak našeg raskajanja u upornosti i spremnosti na poslušnost Bogu slično mekoći i savitljivosti voska. Kao što vosak koji su pčele napravile posle sakupljanja nektara sa cveća i drveća simbolički označava prinos Bogu kao od sve tvorevine, tako i gorenje voštane sveće, kao pretvaranje voska u oganj, označava oboženje, pretvaranje ovozemaljaskog čoveka u novu tvar dejstvom ognja i topline Božanske ljubavi i blagodati.
Ulje, kao i vosak, takodje označava čistotu i iskrenost čoveka u njegovom poklonjenju Bogu. Ali ulje ima i svoje posebno značenje. Jelej je ulje plodova maslinovog drveća, maslina. Gospod je još u Starom Zavetu naredio Mojsiju da kao žrtvu Bogu prinosi čisti jelej bez taloga (Ish. 27, 20). Svedočeći čistotu ljudskih odnosa prema Bogu, jelej predstavlja znak Božije milosti prema ljudima: on smekšava rane, ima isceliteljsko dejstvo, oplemenjuje hranu. Kandila i sveće imaju veliko bogoslužbeno i tajno značenje. Oni gore u oltaru za Prestolom na posebnom svećnjaku sa sedam sveća; kandilo ili sveća se na svećnjaku stavlja na Gornje mesto, na Presto, na Žrtvenik, dok kandila mogu da se pale i ispred odredjenih ikona u oltaru.
Kandila se na sredini crkve obično pale isped svih ikona, a ispred posebno poštovanih ikona se pali i po nekoliko njih: pored toga, stavljaju se veliki svećnjaci sa rupicama za veliki broj sveća, kako bi vernici mogli da postave sveće pored odredjenih ikona. Veliki svećnjak se uvek stavlja na sredinu crkve sa istočne strane analoja, gde se nalazi ikona Svetitelja koji se slavi toga dana. Poseban svećnjak sa velikom svećom se iznosi na malom vhodu na večernjoj i na velikom vhodu na Liturgiji, kao i pre čitanja Jevandjelja, kada se ono iznosi na vhodovima ili radi čitanja. Ta sveća označava svetlost Hristove propovedi, Samog Hrista, kao Svetlost od Svetlosti, Svetlost istinsku. Isto značenje ima i sveća na svećnjaku kojim sveštenik zajedno sa kadionicom posle Liturgije Predjeosvećenih Darova blagosilja narod sa rečima “Svetlost Hristova prosvećuje sve”. Poseban duhovni značaj imaju i sveće u arhijerejskim dikirima i trikirima. Za vreme kadjenja crkve u ustavnim slučajevima djakon prethodi svešteniku koji vrši kadjenje sa posebnom djakonskom svećom, koja označava svetlost apostolske propovedi, koja prethodi primanju vere u Hrista medju narodima, to jest kao da prethodi Hristu, Koji dolazi k ljudima. Upaljene sveće u rukama sveštenika se nalaze u za to ustavom odredjenim delovima Bogosluženja. Posebnim svećnjakom sa tri sveće sveštenik blagosilja narod posle vaskršnjih službi. U centralnom delu crkve se iz kupola prema dole spušta veliki svećnjak sa velikm brojem sveća, koje se pale u odredjenim momentima – to je panikadilo ili panikandilo. Iz kupola sporednih oltara sa strane se spuštaju u crkvu slični svećnjaci manjih razmera, koji se nazivaju polikandila (polijeleji). Polikandila imaju od sedam do dvanaest sveća, a panikandila više od dvanaest.
Crkvenih svećnjaka ima raznih. Svećnjaci svih vrsta, pored praktičnog naznačenja simbolizuju tu duhovnu uzvišenost, zahvaljujući kojoj svetlost vere svetli celoj kući, celom svetu. Panikadilo (u prevodu sa grčkog svećnjaci sa mnogo sveća) se spuštaju odozgo u centralni deo crkve, i polikandila, koja se nalaze u sporednim oltarima, sa velikim brojem sveća predstavljaju Nebesku Crkvu kao skup, sazveždje ljudi, koji su osvećeni blagodaću Duha Svetoga, prosvećeni svetlošću vere, u kojima gori plamen ljubavi prema Bogu i koji nerazdvojno prebivaju u svetlosti Carstva Nebeskog. Zbog toga se ti svećnjaci i spuštaju odozgo u taj deo crkve u kome je okupljena ovozemaljska Crkva, koja je prizvana da duhovno stremu naviše, ka svojoj nebeskoj sabraći. Nebeska Crkva osvetljava svojom svetlošću zemaljsku Crkvu, razgoneći od nje tamu – takav je smisao visećih panikadila i polikandila.
Na ikonostasu i skoro ispred svakog kiota u crkvi visi jedno ili nekoliko kandila, i stoji svećnjak sa upaljenim svećama. “Svećnjaci, koji gore ispred ikona, označavaju da je Gospod nepristupna svetlost i oganj za nepokajane grešnike, a za pravednike oganj očišćujući i životvorni; da je Majka Božija Majka svetlosti i da je Sama najčistija neugasiva svetlost, koja svetli celoj vaseljeni, da je Ona Kupina Koja gori i nesagoreva, primivši u Sebe Božanski oganj – ognjeni Presto Svedržitelja …da su sveti svetiljke koje gore i svetle celom svetu svojom verom i vrlinama …” (sv.pravedni Jovan Kronštatski).
“Sveće ispred Spasiteljevih ikona označavaju da je On Svetlost istinska, koja prosvećuje svakog čoveka koji dolazi u svet (Jn. 1, 9), a istovremeno i Oganj koji opaljuje ili oživotvorava naše duše i tela; sveće pred ikonama Majke Božije označavaju da je Ona Majka nepristupne Svetlosti, a istovremeno i Njenu plamenu ljubav prema ljudskom rodu; da je Ona u Svojoj utrobi nosila Božanski oganj i netaknuta njime nosi u Sebi večno Božanski oganj koji se uselio u Nju; sveće ispred ikona svetitelja označavaju plamenu ljubav svetitelja prema Bogu, radi Koga su žrtvovali sve, što je čoveku drago u životu … označavaju da su oni svetilnici koji nam gore i svetle svojim životima, svojim vrlinama i naši usrdni molitvenici pred Bogom, koji se i dan i noć mole za nas; upaljene sveće označavaju i našu plamenu usrdnost prema njima i žrtvu od srca…”
Kandilo, koje visi ispred ikone, simbolizuje drevni ognjeni stub, koji je po noći izveo Izrailj. Sveće, koje gore na svećnjaku, postavljene oko kandila, podsećaju onoga koji se moli na kupinu, trnov grm, koji je goreo, ali nije izgoreo, i u kome se Bog javio Mojsiju. Kupina, koja je gorela a nije sagorevala je posebno bila praobraz Majke Božije.
Sveće, koje su postavljene po pravilnim krugovima, označavaju kola koja su uznela svetog Iliju, a sami krugovi izobražavaju točkove tih kola.
“Oganj upaljenih … sveća i kandila, kao i sama kadionica sa zapaljenim ugljem i mirisnim tamjanom nam izobražavaju duhovni oganj – Duha Svetog, Koji je sišao u vidu ognjenih jezika na apostole, spaljujući naše grehovne poroke, prosvećujući naše umove i srca, raspaljujući naše duše plamenom ljubavi prema Bogu i jednih prema drugima: oganj ispred svetih ikona nas podseća na plamenu ljubav svetih prema Bogu, zbog koje su oni omrznuli svet i sve njegove prelesti, svaku nepravdu, podsećajući nas na to da i mi treba da služimo Bogu, da Mu se molimo plamenim duhom, što mi najčešće ne uspevamo, jer su nam srca ohladnela. Tako je u crkvi sve poučno i nema ničeg besmislenog, nepotrebnog” (sv. Pravedni Jovan Kronštatski).
Sveće i kandila sa uljem su se upotrebljavali u crkvama još u davno vreme. Naredba da se napravi svetiljka od čistog zlata sa sedam kandila je jedna od prvih koju je Gospod dao Mojsiju (Ish. 25, 31-37).
U starozavetnoj Mojsijevoj skiniji svetiljke su bile neophodni deo Sveštenosluženja i palile su se uveče pred Gospodom (Ish. 30, 8). U Jerusalimskom hramu prvosveštenik je istovremeno sa svakodnevnom jutarnjom žrtvom koja je služena u porti, tiho i sa strahopoštovanjem vršio pripremu svetiljki za večernje paljenje, a uveče bi ih posle večernje žrtve palio da gore celu noć. Kandila koja su gorela i te svetiljke su bili simbol Božijeg rukovodstva. “Ti si Gospode, svetlost moja”, - uzvikuje car David (II Car. XXII, 29). “Riječ je Tvoja žižak nozi mojoj”, - kaže on na drugom mestu (Ps. CXVIII, 105). Iz hrama je u domove starozavetnih vernika prešla upotreba svetiljki u subotnje i druge praznične večeri, a posebno na Pashu. Pošto je Gospod Isus Hristos, “noću predao Sebe za svet i njegovo spasenje”, kao i služio Pashu, može se pretpostaviti da su u Sionskoj odaji koja predstavlja praobraz pravoslavnih hramova, pri prvom služenju Najsvetije Evharistije, takodje gorele svetiljke.
Sveće su palili i sveti apostoli, i prvi Hristovi sledbenici, kada su se okupljali noću radi propovedi Božije reči, molitve i lomljenja hleba. O tome se govori u knjizi Dela svetih apostola: “I bijahu mnoge svijeće gore u sobi gde se bijasmo sabrali” (Dela XX, 8).
U prvim vekovima hrišćanstava za vreme Bogosluženja su se uvek palile sveće.
S jedne strane je za to postojala potreba: hrišćani, gonjeni od mnogobožaca, su se radi Bogosluženja udaljavali u podzemlja i katakombe, a ona su uglavnom služena noću, te se nije moglo bez svetiljki. Ali sa druge strane i ono što je najvažnije, svetlost je imala duhovni značaj. “Kod nas se Bogosluženje nikada ne služi bez svetiljki, - govorio je učitelj Crkve Tertulijan, - ali ih mi ne koristimo samo da bismo razgonili noćnu tamu, - jer Liturgiju služimo pri dnevnoj svetlosti, već radi toga da bismo pomoću njih izobrazili Hrista – nesotvorenu svetlost, bez koje bismo i u sred bela dana lutali u mraku».
Krajem drugog veka Bog je u Jerusalimskoj Crkvi učinio čudo: kada na Pashu u hramu nije bilo ulja za kandila, episkop Narkis je naredio da se u kandila nalije izvorska voda – i ona su gorela sve vreme Pashe, kao da su bila napunjena najboljim uljem. Kada su prestala gonjenja na Hristovu Crkvu, i nastupio mir, zadržao se običaj paljenja svetiljki i sveća.
Nijedno Bogosluženje, niti bilo koje drugo sveštenodejstvo se nije služilo, kao što se i danas ne služi bez svetiljki. U starozavetna vremena je pred knjigom Mojsijevog zakona neprekidno gorelo kandilo, simbolišući da Zakon Božiji predstavlja svetlost čoveku u njegovom životu. A pošto je u novozavetna vremena Božiji Zakon sadržan u Jevandjelju, onda su u Jerusalimskoj Crkvi prihvatili kao pravilo da se pre iznošenja Jevandjelja nosi upaljena sveća, a za vreme čitanja Jevandjelja se pale sve sveće, simbolišući to da Jevandjeljska svetlost prosvetljava svakog čoveka.
Taj običaj se preneo i na druge pomesne Crkve. Kao posledica toga počelo se paljenjem sveća i kandila ne samo ispred Jevandjelja, već i ispred grobova mučenika, ikona svetih, kao i u znak sopstvene blagonaklonosti prema svetinji. Jeronim je u poslanici protiv Vigiljancija tvrdio: “u svim Istočnim Crkvama se za vreme čitanja Jevandjelja pale sveće i pri sunčevoj svetlosti, i to ne radi razgonjenja tame, već kao znak radosti, da bi se materijalnom svetlošću izobrazila druga svetlost … Neko drugi ovo čini u čast mučenika”.
“Kandila i sveće izobražavaju večnu Svetlost, kao i svetlost kojom sijaju pravednici”, - kaže sveti Sofronije, Patrijarh Jerusalimski (VII vek). Sveti Oci VII Vaseljenskog Sabora su odredili da se u Pravoslavnoj Crkvi svetim ikonama i moštima, Hristovom Krstu i Svetom Jevandjelju odaje čast kadjenjem tamjanom i paljenjem sveća. Blaženi Simeon Solunski (XV vek) piše, da se “sveće pale pred ikonama svetih i radi njihovih dobrih dela u svetu…”
Svetlost u pravoslavnoj crkvi izobražava nebesku Božansku svetlost. Ona takodje označava i Hrista kao Svetlost svetu, Svetlost od Svetlosti, Svetlost istinsku, Koja prosvećuje svakog čoveka, koji dolazi u svet”.
Drevne vizantijsko-ruske crkve su imale veoma uske prozore, zbog čega je u njima bio polumrak i sumrak čak i u najsunčaniji dan. Ali to nije tama, niti potpuno odsustvo svetlosti. To označava ovozemaljski ljudski život, pogružen u sumrak greha i neznanja, u kome medjutim svetli svetlost vere, svetlost Božija: “I vidjelo se svijetli u tami, i tama ga ne obuze” (Jn. 1, 5).
Sumrak u crkvi označava taj misleni duhovni sumrak, pokrov, kojim su obavijene Božije tajne. Mali, uski prozori na drevnim crkvama, koji su simbolizovali izvore Božanske svetlosti, su u crkvama stvarali takvu atmosferu, koja je u potpunosti odgovarala navedenim jevandjeljskim rečima i pravilno izobražavala prirodu stvari u duhovnoj oblasti života.
Spoljna svetlost je puštana u unutrašnjost crkve samo kao odraz nematerijalne svetlosti, i to u veoma ograničenoj količini. Svetlost u užem smislu u crkvenom poimanju predstavlja samo Božansku svetlost, Hristovu svetlost, svetlost budućeg života u Carstvu Božijem. Time je odredjen i karakter unutrašnjeg osvetljenja crkve. On se nikad nije naznačavao radi toga da bi bilo svetlo. Svetiljke u crkvi su uvek imale duhovno-simboličko značenje. One se pale i danju, za vreme dnevnih službi, kada ima dovoljno svetlosti od prozora. U ustavnim slučajevima, svetiljke u crkvama se za vreme večernjih i noćnih Bogosluženja mogu paliti u veoma malom broju, a pri čitanju Šestopsalmija na svenoćnom bdeniju se gase sve sveće, sem sveća na sredini crkve, gde stoji čtec, ispred ikona Hrista, Majke Božije i Svetitelja kome je crkva posvećena. Tada je sumrak u crkvi veoma gust, ali nikada nije potpuni mrak: “Vidjelo se svijetli u tami”. Zato se u vreme prazničnih i nedeljnih Bogosluženja pale sve svetiljke, pa tako i one najviše – panikandilo i polijeleji, izobražavajući tada u potpunosti Božiiu svetlost, koja sija vernima u Carstvu Nebeskom i sadrži već u duhovnom značenju proslavljani dogadjaj. Simbolički karakter svetlosti u crkvi se takodje potvrdjuje i sastavom sveća i kandila koja gore. Verni su u staro vreme prinosili crkvi vosak i ulje kao dobrovoljne žrtve. Liturgičar XV veka, blaženi Simeon, arhiepiskop Solunski, objašnjavajući simboličko značenje voska, kaže da, čisti vosak označava čistotu i neiskvarenost ljudi koji ga prinose. On se prinosi kao znak našeg raskajanja u upornosti i spremnosti na poslušnost Bogu slično mekoći i savitljivosti voska. Kao što vosak koji su pčele napravile posle sakupljanja nektara sa cveća i drveća simbolički označava prinos Bogu kao od sve tvorevine, tako i gorenje voštane sveće, kao pretvaranje voska u oganj, označava oboženje, pretvaranje ovozemaljaskog čoveka u novu tvar dejstvom ognja i topline Božanske ljubavi i blagodati.
Ulje, kao i vosak, takodje označava čistotu i iskrenost čoveka u njegovom poklonjenju Bogu. Ali ulje ima i svoje posebno značenje. Jelej je ulje plodova maslinovog drveća, maslina. Gospod je još u Starom Zavetu naredio Mojsiju da kao žrtvu Bogu prinosi čisti jelej bez taloga (Ish. 27, 20). Svedočeći čistotu ljudskih odnosa prema Bogu, jelej predstavlja znak Božije milosti prema ljudima: on smekšava rane, ima isceliteljsko dejstvo, oplemenjuje hranu. Kandila i sveće imaju veliko bogoslužbeno i tajno značenje. Oni gore u oltaru za Prestolom na posebnom svećnjaku sa sedam sveća; kandilo ili sveća se na svećnjaku stavlja na Gornje mesto, na Presto, na Žrtvenik, dok kandila mogu da se pale i ispred odredjenih ikona u oltaru.
Kandila se na sredini crkve obično pale isped svih ikona, a ispred posebno poštovanih ikona se pali i po nekoliko njih: pored toga, stavljaju se veliki svećnjaci sa rupicama za veliki broj sveća, kako bi vernici mogli da postave sveće pored odredjenih ikona. Veliki svećnjak se uvek stavlja na sredinu crkve sa istočne strane analoja, gde se nalazi ikona Svetitelja koji se slavi toga dana. Poseban svećnjak sa velikom svećom se iznosi na malom vhodu na večernjoj i na velikom vhodu na Liturgiji, kao i pre čitanja Jevandjelja, kada se ono iznosi na vhodovima ili radi čitanja. Ta sveća označava svetlost Hristove propovedi, Samog Hrista, kao Svetlost od Svetlosti, Svetlost istinsku. Isto značenje ima i sveća na svećnjaku kojim sveštenik zajedno sa kadionicom posle Liturgije Predjeosvećenih Darova blagosilja narod sa rečima “Svetlost Hristova prosvećuje sve”. Poseban duhovni značaj imaju i sveće u arhijerejskim dikirima i trikirima. Za vreme kadjenja crkve u ustavnim slučajevima djakon prethodi svešteniku koji vrši kadjenje sa posebnom djakonskom svećom, koja označava svetlost apostolske propovedi, koja prethodi primanju vere u Hrista medju narodima, to jest kao da prethodi Hristu, Koji dolazi k ljudima. Upaljene sveće u rukama sveštenika se nalaze u za to ustavom odredjenim delovima Bogosluženja. Posebnim svećnjakom sa tri sveće sveštenik blagosilja narod posle vaskršnjih službi. U centralnom delu crkve se iz kupola prema dole spušta veliki svećnjak sa velikm brojem sveća, koje se pale u odredjenim momentima – to je panikadilo ili panikandilo. Iz kupola sporednih oltara sa strane se spuštaju u crkvu slični svećnjaci manjih razmera, koji se nazivaju polikandila (polijeleji). Polikandila imaju od sedam do dvanaest sveća, a panikandila više od dvanaest.
Crkvenih svećnjaka ima raznih. Svećnjaci svih vrsta, pored praktičnog naznačenja simbolizuju tu duhovnu uzvišenost, zahvaljujući kojoj svetlost vere svetli celoj kući, celom svetu. Panikadilo (u prevodu sa grčkog svećnjaci sa mnogo sveća) se spuštaju odozgo u centralni deo crkve, i polikandila, koja se nalaze u sporednim oltarima, sa velikim brojem sveća predstavljaju Nebesku Crkvu kao skup, sazveždje ljudi, koji su osvećeni blagodaću Duha Svetoga, prosvećeni svetlošću vere, u kojima gori plamen ljubavi prema Bogu i koji nerazdvojno prebivaju u svetlosti Carstva Nebeskog. Zbog toga se ti svećnjaci i spuštaju odozgo u taj deo crkve u kome je okupljena ovozemaljska Crkva, koja je prizvana da duhovno stremu naviše, ka svojoj nebeskoj sabraći. Nebeska Crkva osvetljava svojom svetlošću zemaljsku Crkvu, razgoneći od nje tamu – takav je smisao visećih panikadila i polikandila.
Na ikonostasu i skoro ispred svakog kiota u crkvi visi jedno ili nekoliko kandila, i stoji svećnjak sa upaljenim svećama. “Svećnjaci, koji gore ispred ikona, označavaju da je Gospod nepristupna svetlost i oganj za nepokajane grešnike, a za pravednike oganj očišćujući i životvorni; da je Majka Božija Majka svetlosti i da je Sama najčistija neugasiva svetlost, koja svetli celoj vaseljeni, da je Ona Kupina Koja gori i nesagoreva, primivši u Sebe Božanski oganj – ognjeni Presto Svedržitelja …da su sveti svetiljke koje gore i svetle celom svetu svojom verom i vrlinama …” (sv.pravedni Jovan Kronštatski).
“Sveće ispred Spasiteljevih ikona označavaju da je On Svetlost istinska, koja prosvećuje svakog čoveka koji dolazi u svet (Jn. 1, 9), a istovremeno i Oganj koji opaljuje ili oživotvorava naše duše i tela; sveće pred ikonama Majke Božije označavaju da je Ona Majka nepristupne Svetlosti, a istovremeno i Njenu plamenu ljubav prema ljudskom rodu; da je Ona u Svojoj utrobi nosila Božanski oganj i netaknuta njime nosi u Sebi večno Božanski oganj koji se uselio u Nju; sveće ispred ikona svetitelja označavaju plamenu ljubav svetitelja prema Bogu, radi Koga su žrtvovali sve, što je čoveku drago u životu … označavaju da su oni svetilnici koji nam gore i svetle svojim životima, svojim vrlinama i naši usrdni molitvenici pred Bogom, koji se i dan i noć mole za nas; upaljene sveće označavaju i našu plamenu usrdnost prema njima i žrtvu od srca…”
Kandilo, koje visi ispred ikone, simbolizuje drevni ognjeni stub, koji je po noći izveo Izrailj. Sveće, koje gore na svećnjaku, postavljene oko kandila, podsećaju onoga koji se moli na kupinu, trnov grm, koji je goreo, ali nije izgoreo, i u kome se Bog javio Mojsiju. Kupina, koja je gorela a nije sagorevala je posebno bila praobraz Majke Božije.
Sveće, koje su postavljene po pravilnim krugovima, označavaju kola koja su uznela svetog Iliju, a sami krugovi izobražavaju točkove tih kola.
“Oganj upaljenih … sveća i kandila, kao i sama kadionica sa zapaljenim ugljem i mirisnim tamjanom nam izobražavaju duhovni oganj – Duha Svetog, Koji je sišao u vidu ognjenih jezika na apostole, spaljujući naše grehovne poroke, prosvećujući naše umove i srca, raspaljujući naše duše plamenom ljubavi prema Bogu i jednih prema drugima: oganj ispred svetih ikona nas podseća na plamenu ljubav svetih prema Bogu, zbog koje su oni omrznuli svet i sve njegove prelesti, svaku nepravdu, podsećajući nas na to da i mi treba da služimo Bogu, da Mu se molimo plamenim duhom, što mi najčešće ne uspevamo, jer su nam srca ohladnela. Tako je u crkvi sve poučno i nema ničeg besmislenog, nepotrebnog” (sv. Pravedni Jovan Kronštatski).
Нема коментара:
Постави коментар
Напомена: Само члан овог блога може да постави коментар.